In gesprek met MVSA Architects over Shoebaloo

Met iconische ontwerpen als Rotterdam Centraal Station, ING House en het toekomstige ‘Flow’ en ‘Mall of the Netherlands’ op haar naam, behoeft MVSA Architects eigenlijk geen introductie. Het toonaangevende architectenbureau wint de ene na de andere prijs met haar vernieuwende concepten en oogstrelende architectuur. Wij spraken met Juliëtte Polak en Senior Architect Harry van den Berg, hij is onder meer het creatieve brein achter zes van de zeven vooruitstrevende ontwerpen voor high-end retailer Shoebaloo. Een gesprek over de kracht van materiaal en beleving, conceptontwikkeling en het ontwerpproces, verrassende winkelinterieurs en de toekomst van retail design.

Interview | Anouk Freriks
Fotografie | Jeroen Musch

Wat kenmerkt de signatuur van MVSA? Waar kunnen we jullie werk aan herkennen?

De visuele signatuur kenmerkt zich door elegante, verfijnde architectuur, waarbij er veel aandacht uitgaat naar de details. Daarentegen gaat het niet alleen om het creëren van een esthetisch hoogstandje. De welbekende uitspraak ‘form follows function’ is echt op ons werk van toepassing. Alles wat wij ontwerpen, heeft op de eerste plaats een functionele reden.

Aan welke criteria moet een goed ontwerp volgens jou voldoen?

We hebben altijd te maken met bepaalde eisen en certificeringen. Criteria rondom duurzaamheid en BREAAM worden absoluut gehanteerd. Onze eigen focus ligt echter ruimer dan dat. Het belangrijkste is hoe mensen zich voelen in een ruimte of gebouw. We creëren ‘solutions for people’. Daarom werken we met WELL. Dit gaat in op allerlei aspecten van het welbevinden van de mens. Flow, een gloednieuw kantoorpand aan de Houthavens waar ook ons bureau een verdieping in gebruik zal nemen, is absoluut het paradepaardje als het aankomt op de uitvoering van het WELL concept. Zo beschikt het gebouw over veel daglicht, maar bevindt zich er ook een sauna- en fitnessruimte. Letterlijk gericht op well being dus. Daarnaast hebben we rekening gehouden met het multifunctionele aspect van een ruimte, die telkens aangepast kan worden aan de behoeften van de gebruiker. Zo kan de entree bijvoorbeeld ook fungeren als presentatieruimte.

Welke materialen gebruik je het liefst en waarom?

Er is niet één specifiek materiaal dat ik het liefst gebruik, want de materiaalkeuze vormt zich per project bij de conceptontwikkeling. Een van de materialen die ik erg interessant vindt, is HI-MACS. Het mooie van dit materiaal is dat je het ter plekke kunt verbinden en naadloos kunt verlijmen. De ontwerpmogelijkheden zijn daardoor heel anders dan bij HPL, waarbij je echt aan een bepaalde lengte gebonden bent. Voor het Shoebaloo filiaal Koningsplein hebben we HI-MACS op een grote schaal toegepast. Ideaal voor de organische vormen die dit ontwerp kenmerken!

Welke trends, nieuwe technieken of ontwikkelingen beïnvloeden jouw werk op dit moment?

We proberen elke keer weer een uniek gebouw, concept of winkel te creëren die past bij de locatie. Daarbij ontwerpen we vanuit de vraag een verrassende oplossing. In die zin proberen we eerder trendsettend te zijn dan volgend. Om echt iets nieuws neer te zetten, is het wel belangrijk om op de hoogte blijven van wat er op de markt is en de nieuwste materialen te kennen. Dat is onmisbaar om de juiste keuzes te kunnen maken.

Het filiaal stond vijftien jaar lang bekend als het iconische ‘Spaceship’. Wat was de reden voor deze metamorfose?

Interieurs in een retail omgeving als deze gaan een korte tijd mee, ongeveer 10 jaar. Het oorspronkelijke ontwerp voor dit filiaal hebben we 15 jaar geleden gecreëerd, toen het ‘Spaceship’ concept echt uniek was. Het bestond uit een volledig lichtgevende cocon en had veel futuristische invloeden. Dat soort concepten zijn in de loop der tijd geïmiteerd, waardoor het nu minder uniek is. In die zin was het dus hoog tijd voor vernieuwing en had Shoebaloo behoefte aan een totaal ander concept.

Wat waren de wensen van Shoebaloo en hoe heb je hier invulling aan gegeven met dit nieuwe concept?

Dit is de zevende winkel die we voor Shoebaloo hebben ontworpen. In elke opdracht krijgen we weer enorm veel vrijheid. Het enige wat ze ons meegeven is hoeveel schoenen er komt te staan, verder krijgen we carte blanche. Wat wel belangrijk is voor een high-end retailer als Shoebaloo, is dat de winkel een bepaalde allure heeft. Het concept wordt vervolgens uiteraard helemaal door ons als architect bepaald. Dit was wel de eerste keer dat er een project werd afgebroken, dus de lat lag erg hoog. Ten opzichte van het vorige interieur, had Shoebaloo ditmaal wel bepaalde wensen. Zo wilden ze een ruimtelijke opzet, waarbij er ook meer ruimte op het vloeroppervlak zou ontstaan.

Veel Shoebaloo filialen die jullie eerder ontworpen hebben een futuristische look & feel en ronde vormen speelden vaak een grote rol. Met het vernieuwde Shoebaloo P.C. Hooftstraat is er een hele nieuwe uitstraling gecreëerd. Hoe is het idee voor dit concept ontstaan?

Beleving is het belangrijkste. Dat begint al op straat. De P.C. Hooftstraat heeft de laatste jaren de nodige veranderingen doorgemaakt. Zo zijn de stoepen verbreed, waardoor er meer ruimte ontstaat om te flaneren. De eerste aanblik van buitenaf is dus essentieel, de entree is immers het eerste wat je ziet. Shoebaloo is nu de enige winkel op de P.C. die geen etalage heeft en springt er dus echt uit in het straatbeeld. De entree oogt als een marmeren kader om de glazen deur heen, wat wordt versterkt doordat de entree als een soort koker naar binnen is gevouwen. Door deze vorm wordt je letterlijk naar binnen getrokken. De glazen deur geeft bovendien een eerste impressie van het winkelinterieur, waardoor je wil weten wat er binnen gebeurd.  Allereerst stap je dus door een marmeren poort, vervolgens wordt je ondergedompeld in een luxe wereld met een gouden gloed. Eenmaal binnen ligt de focus op de beweging van de klanten en de producten. De kleuren van de winkel transformeren bij iedere stap.

Hoe is het spectaculaire kleurverloop in de wanden gerealiseerd?

De wanden zijn opgebouwd uit smalle lamellen. Aan de ene kant goudgekleurd, aan de andere zijde antraciet. Goud, wit en antraciet vormen dus de basis van het palet. Om tot deze combinatie en de juiste toepassing van de kleuren te komen, hebben we veel kleurstudies gemaakt. We begonnen met een hele donkere achtergrond. Wanneer je de dikte van de lamellen dan een lichte kleur geeft, matcht dit niet met de achtergrond. Bovendien bleken de schoenen het best tot hun recht te komen tegen een witte achtergrond, en is de dikte van de strip ook in het wit uitgevoerd. Dat creëert rust en eenheid, waarbij de schoenen oplichten als je recht voor het schap staat. Daarnaast hebben we voor het grootste verschil in beleving gezocht naar contrastrijke kleuren. Goud en antraciet passen heel goed bij elkaar door het enorme spectrumverschil. Het effect van de twee kleuren naast elkaar is bijna magisch.

Hoe is het proces van materialisatie verlopen? Welke materialen zijn er in dit interieur toegepast en waarom?

De lamellen zijn uitgevoerd in RVS en geadoniseerd aluminium voorzien van folie. De subtiele glans van het materiaal maakt ook het kleurverloop zacht en verfijnd. Tussen deze lamellen zijn schappen geplaatst die lijken te zweven. Deels door het materiaal, Dual Satin, maar ook door de slimme bevestiging. Smeulders Interieurgroep heeft goede input voor de detailoplossingen, dus die bespreken we ook altijd open. Inmiddels is dit het vijfde Shoebaloo filiaal dat we samen realiseerden, dus weten zij goed wat onze ambities zijn. Ook voor de bevestiging van de kaartlezer hebben we de keuze van Smeulders gevolgd. Deze wilden we uit het zicht detailleren, dus is er gekozen voor een HPL met RVS look in plaats van RVS zelf. De counter is gemaakt van HI-MACS en de bank is hergebruikt uit de vorige winkel. Het polyester hoefde enkel opnieuw te worden gespoten.

Het meest opvallende materiaal is toch wel het marmer van de entree. Het natuursteen is afkomstig uit Brazilië en hebben we gevonden bij een leverancier in Duitsland, een van de grootste van Europa. Je vindt er hallen vol marmer wat uit één blok komt. Dat is essentieel om het als open boek te kunnen uitvoeren. De entree staat onder een hoek, en dat komt prachtig tot zijn recht door de zwarte ader die in het marmer zit. Het loopt precies door in de hoek, als een soort omlijsting. De kleurcombinaties laten het materiaal echt spreken, op een bijna surrealistische manier.

Wat is de verbindende factor tussen alle Shoebaloo filialen?

De kracht is dat elk filiaal anders is. Steevast origineel en high-end. Shoebaloo wil ook niet bekend staan als een retailer die één concept hanteert. Wanneer je een Shoebaloo filiaal binnenstapt, waan je jezelf in een andere wereld die elke keer verrast. Ieder filiaal heeft maar een kleine opening waardoor je naar binnen kijkt, om het verschil tussen de straat en de wereld binnen te versterken. Bovendien is het concept altijd gebonden aan de locatie. In de P.C. Hooftstraat is een exclusieve uitstraling belangrijker dan ooit.

Een ander iconisch voorbeeld is het interieur van Shoebaloo Koningsplein. Deze is laag voor laag opgebouwd uit wit HI-MACS, waardoor het de looks krijgt van een organisch poollandschap. Fun fact: het witte interieur vormde zelfs het decor voor een van de videoclips van Ronnie Flex. Voor het filiaal in Maastricht hebben we dezelfde organische vormtaal en golvende lijnen gevolgd. Door alleen het materiaal te wijzigen van HI-MACS naar shiny, spiegelend HPL, ontstaat er een heel nieuw beeld. Dit illustreert de kracht van materiaal en materiaalbeleving perfect.

Hoe zie je de toekomst van retail design in het algemeen en jullie rol als architect/ontwerper daarin?

Momenteel werken we aan het ontwerp voor het allergrootste winkelcentrum van Nederland, ‘The Mall of the Netherlands’. Daarbij merk je al snel dat de ene retailer andere behoeften heeft dan de ander, en die moet je zien te verbinden. De verbindende factor is beleving. Het woord beleving is ondertussen al bijna net zo uitgehold als het begrip duurzaamheid, maar het is nog steeds van belang. Als je mensen fysiek wil blijven boeien, moet je een stuk meer bieden dan vroeger. Het gaat erom dat een ervaring biedt. Want alleen een aankoop doen, dat kan ook online. Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel. Wanneer je dit in een interieur zou integreren, moet het ook eerder ge-update worden. Dat zouden we alleen toepassen als het de beleving echt ondersteunt. Een fysieke beleving gaat langer mee. Het is ons doel om de meest originele, aansprekende concepten te ontwikkelen en winkelend publiek te blijven verwonderen.