Formaldehyde emissie en plaatmateriaal
De materiaal- en lijmsoort die je kiest heeft invloed op de luchtkwaliteit binnenshuis. Het liefst kies je natuurlijk voor producten die bijdragen aan een gezond binnenmilieu. Een van de aspecten waar je op kunt letten is de emissie van formaldehyde en andere vluchtige organische stoffen. Op deze pagina leggen we uit wat formaldehyde precies is, hoe het aan plaatmateriaal wordt toegevoegd en welke normeringen en certificeringen betrekking hebben op het formaldehydegehalte in plaatmateriaal. Ook delen we enkele suggesties voor materialen met een relatief laag formaldehydegehalte.
WAT IS FORMALDEHYDE?
Formaldehyde is een organische verbinding, die van nature onder andere in hout voorkomt. Daarnaast wordt formaldehyde soms ook aan plaatmaterialen toegevoegd. Formaldehyde vormt dan het oplosmiddel in de lijm die voor de binding van MDF, spaanplaat en andere houtachtige materialen wordt gebruikt. Hierbij gaat het meestal om ureum-formaldehydelijm. De formaldehyde kan na het uitharden van de lijm deels in het materiaal achterblijven.
Tijdens het gebruik van deze plaatmaterialen in interieurs kan formaldehyde als gas vrijkomen. Bij hoge concentraties en onder specifieke omstandigheden, zoals een hoge temperatuur en hoge relatieve luchtvochtigheid, kan dit irritatie aan oog, neus en keel veroorzaken. Door het IARC is formaldehyde ook geclassificeerd als kankerverwekkende stof.
FORMALDEHYDE NORMERINGEN
Om te voorkomen dat mensen aan te hoge concentraties formaldehyde worden blootgesteld, zijn er in Europa normeringen van kracht voor de emissies van formaldehyde. Hoewel de norm drie verschillende klassen kent (E1, E2, E3), moeten alle materialen inmiddels aan de Europese E1-norm te voldoen. E1 staat namelijk voor het laagste formaldehydegehalte en E3 voor het hoogste. Concreet betekent de E1-norm dat een materiaal minder dan 8 mg formaldehyde per 100 g mag bevatten.
In Duitsland gelden tegenwoordig strengere normen om een gezond binnenklimaat te waarborgen. Daar is het verplicht om aan de E05-norm te voldoen. Dit is een halvering van de E1-norm, waardoor de formaldehyde emissies van materialen tot een minimum worden beperkt. Je ziet dat steeds meer internationaal opererende producenten werken aan alternatieve plaatmaterialen, die ook aan de strengere E0 of E05 norm voldoen.
CERTIFICERINGEN VOOR MATERIALEN MET EEN LAAG FORMALDEHYDEGEHALTE
Naast de Europese normeringen zijn er diverse certificeringen voor materialen lage emissies van formaldehyde en andere vluchtige organische stoffen. We zetten de meest voorkomende certificeringen voor je op een rijtje.
CARB2
CARB is de afkorting voor California Air Resources Board. CARBII stelt strenge eisen aan de emissie van formaldehyde in o.a. multiplex, spaanplaat en MDF. De maximale emissie van formaldehyde wordt uitgedrukt in ppm.
TSCA TITLE VI
Dit is de opvolger van CARB2 die in 2019 door de Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) is geïntroduceerd. TSCA staat voor Toxic Substances Control Act. Hoewel deze regels CARBII opvolgen, verschillende de standaarden voor formaldehyde emissies niet van elkaar. Wel stelt TSCA andere eisen aan de procedure en bewaartermijn van documenten.
BLAUER ENGEL
Blauer Engel is een Duitse certificeringen die onder meer betrekking heeft op de emissie van formaldehyde en vluchtige organische stoffen. Materialen die dit certificaat dragen mogen geen schadelijke effecten op de gezondheid van mensen hebben. Daarnaast mogen houtproducten met Blauer Engel certificaat enkel vervaardigd zijn uit hout dat afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen.
GREENGUARD
Materialen met een GREENGUARD certificaat hebben een lage emissie van formaldehyde en vluchtige organische stoffen. GREENGUARD onderscheidt twee verschillende certificeringen: GREENGUARD en GREENGUARD Gold. Aan de GREENGUARD Gold certificeringen worden strengere eisen gesteld dan aan de GREENGUARD certificering.
MATERIALEN MET EEN LAGE EMISSIE VAN FORMALDEHYDE
Er bestaan ook plaatmaterialen, zoals MDF en spaanplaat, waaraan geen formaldehyde is toegevoegd. Dit wil zeggen dat er een ander type lijm voor de binding van de platen is gebruikt, waar formaldehyde niet het oplosmiddel vormt. Vaak wordt dit aangeduid als ZF of E-Z kwaliteit. Ook kun je deze materialen herkennen aan labels als ‘Zero added formaldehyde’ of het feit dat ze een van de bovenstaande certificaten dragen.
Dat er geen formaldehyde is toegevoegd tijdens de productie betekent niet automatisch dat een materiaal 100% formaldehydevrij is. Formaldehyde komt namelijk van nature voor in bijvoorbeeld hout en daardoor ook in houtachtige plaatmaterialen. Maar door geen formaldehyde toe te voegen in het bindmiddel, kan het formaldehydegehalte in een materiaal vergelijkbaar met dat van natuurlijk hout worden. Dit geldt bijvoorbeeld voor MEDITE Clear, een MDF plaat die minder dan 1 mg formaldehyde er 100 g bevat. Ook diverse dragermaterialen van FINSA en Pfleiderer bijvoorbeeld hebben een lage uitstoot van formaldehyde. Zo is het spaanplaat waar Thermopal melamine standaard op geleverd wordt Blauer Engel gecertificeerd. Daarnaast biedt de Pfleiderer DST-collectie keuze uit diverse dragermaterialen die op aanvraag geleverd kunnen worden, zoals het formaldehydevrij verlijmde Livingboard. Met het oog op lage formaldehyde emissies, kun je ook kiezen voor MOSO Bamboe of Solid Surface. Materialen uit de collectie van Avonite® en SolidTrends zijn bijvoorbeeld GREENGUARD Gold gecertificeerd.